Uyku tulumu, görevi itibariyle bir termos gibi çalışır; yani ısıtmaz sadece mevcut ısıyı korur ve havayı hapsederek vücut etrafında kalmasını sağlar; fakat bunu yaparken uyurken su kaybıyla oluşacak su buharını da dışarı atması gerekmektedir, aksi takdirde uyku tulumu ıslanır ve ısı muhafaza özelliğini kaybeder. Uyku tulumunun kalitesi de sıcak havayı en iyi seviyede muhafaza etmesiyle, nefes alabilmesiyle ve aynı zamanda da ağırlık ve dayanıklılık açısından verimli olmasıyla doğru orantılıdır.
A) Uyku tulumu 3 katmandan oluşur(Şekil1):
Şekil1
1- Dış Katman: Genellikle uyku tulumlarının dış katmanlarında normal ve ripstop dokumalı naylon veya değişik türde mikrofiberler kullanılır. En dayanıklı ve performans açısından yüksek olanı sanılacağı üzere Gore-Tex astarlı kumaşlar değil, Endurance ve Gore-Dryloft kumaşlardır. Bunlar suya aşırı dayanıklı olmakla birlikte aynı zamanda su buharını da daha iyi dışarı atabilen ve daha iyi nefes alabilen kumaşlar olduğundan çok verimlidirler. Dış katmanın ayrıca rüzgara karşı dayanıklı olmasına ve iç yalıtım malzemesini korumasına ve bu malzemenin dışarı çıkmasını önlemesine dikkat edilmelidir.
2- Dolgu Malzemeleri: Uyku tulumu alırken en çok dikkat edilmesi gereken özellik uyku tulumunun iç dolgu malzemesinin türü ve kalitesidir. Çünkü, dolgu malzemeleri ısı yalıtımını sağlayan yani uyku tulumuna özelliğini veren bölümdür. Genellikle 2 tip dolgu malzemesi vardır. Bunlardan biri doğal dolgu malzemeleri, diğeri ise sentetik dolgu malzemeleridir.
a- Doğal Dolgu Malzemeleri: Hava tutma ve ağırlık-performans dengesi açısından en iyi malzemelerdir. Genellikle kaz tüyü ve ördek tüyü kullanılır. Kaz tüyü, ördek tüyüne göre daha iyidir.
- Avantajları:
. Hafiftirler ve taşıma açısından daha elverişlidirler
. Kolay sıkıştırılabilirler.
. Uyku tulumuna daha dengeli dağılırlar, böylece vücudun her bölgesinde aynı ısı dengesine ulaşılır.
. Ömürleri sentetik dolgu malzemeli uyku tulumlarına oranla 3-4 kat daha uzundur.
. Isı yalıtımı bakımından inanılmaz yüksek performans gösterirler.
-Dezavantajları:
. Islandıklarında yalıtım özelliğinin büyük bir kısmını kaybederler.
. Çok zor ve uzun zamanda kururlar.
. Temizliğine ve kuru kalmasına çok fazla önem verilmesi gerekir.
. Daha pahalıdırlar.
b- Sentetik Dolgu Malzemeleri: Fiyat ve kullanış dengesi açısından daha iyidirler ve bu yüzden de verimlidirler. Her geçen gün teknoloji geliştikçe daha iyi sentetik dolgu malzemeleri üretilmektedir, fakat henüz kaz tüyünün verdiği yalıtım seviyesine yaklaşamamıştır.
-Avantajları:
. Isı yalıtımları doğal malzemelere göre daha az olmasına karşın yeterli seviyededir.
. Islandıklarında yalıtım özelliğinin az bir kısmını kaybederler.
. Kolay kururlar.
. Daha ucuzdurlar.
. Temizliği daha kolaydır.
-Dezavantajları:
. Ağırdırlar ve daha az sıkıştırılırlar.
. Uyku tulumunun her bölgesine aynı dengede dağılamazlar.
. Daha kısa ömürlüdürler.
3- İç katman: Uyku tulumlarının iç katmanları da diğer katmanları kadar önemlidir. Genellikle uyku tulumlarının iç katmanlarında sentetik ve pamuklu kumaşlar kullanılır. Sentetik kumaşlar hafif olmakla birlikte tene direk temas ettikleri için rahat değildirler. Pamuklu kumaşlar ise daha zor kurumalarına ve ağır olmalarına karşın yumuşaklardır ve daha konforludurlar.
B) Uyku tulumunun diğer kısımları şunlardır:
1- Başlık: Vücudun diğer kısımlarının ısıya ihtiyacı olduğu gibi en önemli kısmı olan kafanın da korunması gerekir. Özellikle baş ağrıları ve boyun ağrılarının olmasını önleyen başlık kısmı baş ve boyun kısmını ciddi bir şekilde koruyup sararak ısı yalıtımını sağlar. Fakat buna ek olarak aşırı soğuk havalar bere ve atkı ile de ek olarak ısı yalıtımı sağlanabilir.
2- Fermuar: Bir uyku tulumunda hava yalıtımının tam eksiksiz bir şekilde olabilmesi için fermuar kısmında da hava geçirmez bir astar olması gerekmektedir. Böylece fermuar kısmından hava alışverişi ile ısı kaybı önlenmiş olur. Ayrıca uyku tulumlarının fermuarlarının dayanıklı olmasına ve çift başlıklı(alttan da açılabilecek şekilde) olmasına dikkat edilmelidir.
3- Kılıf: Uyku tulumunun tüm bu özellikler dışında iyi bir kılıfı olması da şarttır. Özellikle kolay yırtılmayacak genişleyebilen kumaşa ve gerdirme iplerine sahip olması gerekmektedir. Su geçirmeme gibi ek bir özelliği olması da ekstra olmasıyla birlikte tulumu koruma açısından yararlıdır.
C) Uyku tulumları model olarak iki farklı tipe ayrılırlar:
Şekil2 Şekil3
1- Dikdörtgen tipi(Şekil2): Dikdörtgen tipi uyku tulumları daha geniş olduğundan hareket serbestliği daha fazladır bu yüzden daha rahattır. Fakat içerde ısınması gereken hava miktarı daha fazla olduğu için ısı muhafazası ve yalıtımı açısından daha verimsizdir.
2- Mumya tipi(Şekil3): Mumya tipi uyku tulumları daha dardır ve vücudun şekline uygundur, bu yüzden vücudu sararlar. Bu sayede daha iyi ısı yalıtımı sağlanır. Aynı zamanda daha az malzeme gerektirdiğinden daha hafiftirler ve daha az yer kaplarlar.
D) Uyku tulumu için sıcaklık dereceleri:
Bir uyku tulumu alırken en fazla dikkat edilen noktalardan biri de uyku tulumunun sıcaklık aralığına bakmaktır. Uyku tulumlarının genellikle kılıflarının dış kısımlarında veya uyku tulumunun iç kısmında 2 sıcaklık aralığı verilir. Bunlardan birisi "comfort" yani içinde rahat bir şekilde uyulabilen bir sıcaklık aralığı, diğeri ise "extreme" yani geceyi geçirilebilecek minimum sıcaklık aralığıdır. Mevsimlere göre tercih edilebilecek sıcaklık aralıkları şunlardır:
. Sonbahar: (0 / -5 / -10)
. Kış: (-10 / -15 / -20)
. İlkbahar: (+5 / 0 / -5)
. Yaz: ( +10 / +5 / 0)
E) Uyku tulumu ile ilgili dikkat edilmesi gereken noktalar:
. Uyku tulumu kesinlikle ve kesinlikle ıslanmamalı ve kuru kalması sağlanmalıdır.
. Uyku tulumunun boyunun normal kullanıcı boyundan daha büyük olması gerekir, çünkü bazı ekstrem durumlarda uyku tulumunun içine çeşitli malzemeler alınıp, sıcak kalması sağlanılabilir.
. Uyku tulumundan gerekli verimin sağlanabilmesi için kaliteli bir matla kullanılmalıdır.
. Uyku tulumu kılıfına yerleştirilirken kesinlikle katlanmamalı, tıkılarak yerleştirilmelidir. Aksi takdirde gerilen ve katlanan yerler yıpranarak uyku tulumunun ömrünü kısalır.
. Fermuarların koruyucu bir astarla kaplı olmasına dikkat edilmelidir.
. Uyku tulumunun içine aşırı ince ve aşırı kalın girilmemeli normal seviyede kıyafetler giyilmelidir.
. Kuru veya temiz bir çorap giyilmelidir, böylece ayakların ısı kaybı önlenmiş olur.
. Uyku tulumunun kalabalık kamplarda kaybolmasının önlenmesi için üstüne isim yazılmalı veya belli edici bir şey takılmalıdır.
. Soğuk günlerde uyku tulumunun tüm fermuarlarının kapalı olmasına ve iplerinin sıkılmasına dikkat edilmelidir.
. Uyku tulumuna girmeden önce tuvalet ihtiyacı giderilmelidir, böylece vücut ısıyı tamamen kendini ısıtmak için kullanır.
. Uyku tulumu kullanım sıklığına göre abartılmayacak şekilde temizlenmeli ve kullanıldıktan sonra 1-2 gün boyunca havalandırılmalıdır.
. Uyku tulumu çantanın uygun kısımlarına yerleştirilmeli kesinlikle dışarıya asılmamalıdır.
Sonuç olarak her insanın uyku tulumunda rahat etmesi kendi metabolizmasına, yaşına, cinsiyetine, kilosuna, kullanılan matın kalitesine, rüzgarın hızına, havanın nem oranına ve tüketilen yiyecek ve içeceklere bağlıdır. Bunların bir kısmı insanın kontrolünde olduğu gibi bir kısmı kendi isteğine göre gerçekleşmez. Bazı ekstra durumlar ve önlemlerle tulumun konfor derecesi arttırılabileceği gibi, yapılacak hatalar sonucu en kalite tulum bile verimsiz hale gelebilir. Bu yüzden uyku tulumunun kullanıcısına uyku tulumundan daha çok iş düşmektedir.
Tüm bunlar göz önüne alındığında uyku tulumu alırken tek bir seçenek belirlemek çok zordur. Yukarıdaki bilgiler kullanıcının kendi tercihini belirlemesinde ve uyku tulumunu verimli, bilinçli kullanmakta yeterlidir. Kişinin kullanım sıklığı, zamanı, kullanım ortamı ve iklim şartlarının çeşitliliğine göze alınarak doğru uyku tulumu tercihi yapmak kişiye kalmıştır.
